امنیت آبی سیستان و بلوچستان، امنیت منطقه جنوب شرق کشور را به دنبال دارد

به گزارش اس.بی پرس، آب استان سیستان و بلوچستان، در حال حاضر عمدتاً از مناطق مرزی شرقی و جنوب شرقی تأمین می‌شود و از این منظر برخی از نقاط این استان کاملاً به آب ورودی از افغانستان از طریق رودخانه هیرمند وابسته است. خشک‌سالی‌های پی‌درپی و پدیده تغییر اقلیم، به مشکلات تأمین آب این منطقه از کشور دامن زده است. بررسی سوابق تاریخی نشان می‌دهد که تأمین حقابه رودخانه هیرمند از طرف کشور افغانستان همواره دچار چالش بوده و علاوه بر این امر با حاکم شدن دوره‌های خشک‌سالی در کشور افغانستان، ورود آب از این کشور به رودخانه هیرمند در طولانی‌مدت با عدم قطعیت‌های فراوانی روبه‌رو خواهد بود. به‌طوری‌که در حال حاضر با قطع جریان آب رودخانه هیرمند تالاب‌های هامون (سه تالاب هامون هیرمند، هامون پوزک و هامون صابری) تقریباً به‌طور کامل خشک‌شده‌اند و علاوه بر مشکلات معیشتی که برای مردم منطقه رخ‌داده، مشکلات زیست‌محیطی عدیده‌ای ازجمله بروز طوفان‌های گردوخاک را برای مردم منطقه رقم‌زده است. طوفان‌های گردوغبار با منشأ داخلی که از بستر خشکیده تالاب‌های هامون با وسعت 380 هزار هکتار ایجاد می‌شوند سبب بروز بسیاری از بیماری‌ها ازجمله بیماری‌های ریوی، قلبی، چشمی و همچنین عروقی برای ساکنان مهجور منطقه شده است که این مسئله (عدم تأمین نیاز زیست‌محیطی تالاب‌ها)، سبب می‌شود اغلب نخبگان و سرمایه‌های اجتماعی منطقه مجبور به ترک موطن خود شده و آسیب‌های جدی اجتماعی به منطقه و استان وارد می‌شود.

با توجه به مسائل امنیتی حاکم بر مرزهای شرقی، حفظ ثبات و امنیت در این مناطق اهمیت بسیاری دارد. تأمین پایدار آب برای این مناطق باعث حفظ جمعیت ساکن شده و مانع مهاجرت مردم از این مناطق خواهد شد. چنانچه مشکلات ناشی از خشک‌سالی و تبعات آن ازجمله کم‌آبی این مناطق مرتفع نشود، با افزایش مهاجرت و خالی شدن مرزها از سکنه، امنیت این مناطق نیز به مخاطره خواهد افتاد. با توجه به مسائل عنوان‌شده، آب‌رسانی به مناطق شرقی با اولویت شهرهای زاهدان و زابل مورد تأیید است.

علاوه بر مسائل فوق، استفاده از ظرفیت آب دریا و شیرین سازی آن به‌منظور تأمین آب مناطق بحرانی، موضوعی است که باید موردتوجه ویژه قرار گیرد. در حال حاضر کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و ازجمله عربستان سهم بالایی از شیرین سازی آب دریا را به خود اختصاص داده‌اند. درحالی‌که سهم ایران در این زمینه تنها 2 درصد است. در قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه در ماده (36) نیز به استفاده از پتانسیل آب دریا جهت تأمین آب آشامیدنی مناطق جنوبی اشاره و مقررشده است تا پایان اجرای قانون برنامه ششم توسعه حداقل 30 درصد آب آشامیدنی مناطق جنوبی کشور از طریق شیرین کردن آب دریا تأمین شود. اگرچه شیرین سازی و انتقال آب ممکن است برخی مشکلات زیست‌محیطی را نیز به همراه داشته باشد، اما وضعیت آب مناطق شرقی و جنوب شرقی به حدی بحرانی است که حفظ امنیت آبی این منطقه از اولویت بالاتری برخوردار است؛ زیرا امنیت آبی، امنیت منطقه را به دنبال خواهد داشت. درعین‌حال جهت به حداقل رساندن تبعات مخرب زیست‌محیطی باید مطالعات جامع و اقدامات لازم نیز صورت گیرد. علاوه بر مسائل ذکرشده، در کنار استفاده از ظرفیت آب دریا و شیرین سازی، لازم است به مسئله مدیریت تقاضا در منطقه نیز توجه جدی شود؛ زیرا در صورت عدم‌اصلاح رویکردهای مدیریت تقاضا در مناطق مورد هدف، اجرای طرح شیرین سازی و انتقال آب ممکن است باعث افزایش تقاضا و رشد کاذب نیاز آبی جدید در این مناطق شود که در این صورت، طرح‌های انتقال آب نیز کارکرد خود را از دست خواهند داد. لذا اجرا و پیاده‌سازی روش‌های مدیریت تقاضا نیز در این مناطق باید موردتوجه جدی قرار گیرد.

پروژه حفر چاه‌های عمیق یا همان چاه‌های ژرف از سال ۸۷ با همکاری معاونت علمی ریاست جمهوری و وزارت نیرو در شهرستان‌های نیمروز و رامشار اجرا شده و برای حفر این چاه‌ها که دو عدد در رامشار و یکی در نیمروز حفرشده، ۴۰۰ میلیارد تومان اعتبار صرف شده است.

به گفته حبیب‌الله دهمرده نماینده مردم منطقه سیستان در مجلس شورای اسلامی، قرار است بیش از ۱۰۰ حلقه چاه دیگر باهدف بهره‌مندی از آب‌های زیرزمینی در این ‌منطقه حفر شود.

طرح «انتقال آب از دریای عمان به استان سیستان و بلوچستان» باهدف تأمین آب استان سیستان و بلوچستان در اسفند سال گذشته با امضای ۱۰۲ نفر از نمایندگان به مجلس ارائه شد. در مهرماه 1400 نیز توسط کمیسیون عمران و وزیران مربوطه رأی مثبت آورد و به‌زودی عملیاتی خواهد شد.

هدف از ارائه این طرح رفع مشکلات ناشی از کمبود آب مناطق مختلف استان سیستان و بلوچستان از طریق شیرین‌ سازی و انتقال آب دریا به مناطق بحرانی استان و با اولویت شهرهای زاهدان و زابل عنوان‌شده است. بازوی پژوهشی مجلس در گزارشی طرح فوق‌الذکر را از جنبه‌های مختلف اعم از اهمیت موضوع، فنی، حقوقی و بودجه‌ای موردبررسی قرار داده است که در ادامه به مهم‌ترین نکات آن اشاره خواهد شد.
 

منبع : sbpress.ir